ترکیه جای ایران را در این پروژه بزرگ گرفت؟

فردای اقتصاد: ترکیه می‌تواند تغییردهنده بازی اوراسیایی چین باشد؟ به نظر می‌رسد ترکیه به دنبال جانشینی ایران در کریدورهای ابتکار «کمربند و راه» چین است.

 اخیرا سومین مجمع ارتباطات زیرساختی چین و ترکیه در استانبول برگزار شد. در این مجمع، مقامات و محققان چین و ترکیه در مورد چند موضوع همکاری اقتصادی و تجاری بین دو کشور به بحث و تبادل نظر پرداختند. در این گفت‌وگوها نیاز ترکیه به افزایش حجم تجارت با شرق، همکاری نزدیکتر در زمینه ابتکار «کمربند و راه» و ادغام بهتر کریدور میانی یا ترنس کاسپین در پروژه ابریشم چین مطرح شد.

چین چندین سال ‌است که به‌دنبال دگرگونی نقشه اقتصادی جهان است؛ در این میان، پروژه جاده «ابریشم‌۲» یا همان «یک کمربند-یک جاده» را کلید زده است. مسیری که جاده ابریشم کهن را به یک کریدور مدرن ترانزیتی، تجاری و اقتصادی تبدیل می‌کند و از شانگهای به برلین کشیده می‌شود. این پروژه بزرگ‌ترین پروژه توسعه اقتصادی در تاریخ جهان است که نگرانی رقبای چین را هم بیش از پیش کرده است. در سال‌ ۲۰۱۳ برای نخستین‌ بار، شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در اکتبر ۲۰۱۳ و سپس نخست‌وزیر لی‌کچیانگ از این کلان‌پروژه رونمایی کردند. در ١۶ مه ۲۰۱۷ طی مراسمی با حضور رهبران نزدیک به ۳۰کشور جهان در چین، راه‌ ابریشم نوین افتتاح شد. راه‌اندازی این شاهراه ۶۵‌درصد جمعیت جهان، ۴۰‌درصد تولید خالص جهانی و ۷۱کشور را دربر خواهد گرفت. تا سال‌ ۲۰۲۰میلادی، ۱۳۸کشور در سطح بین‌المللی عضو این طرح شده‌اند که ۶۹کشور مشخصا در مسیر دالان‌های زمینی و دریایی تعریف‌شده برای این طرح قرار گرفته‌اند.

بر اساس گزارش پایش تحولات تجارت جهانی که از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تهیه شده، اخیرا روسای جمهور چین و ترکیه، در جریان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان، با یکدیگر ملاقات کردند و طی آن، بر افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری دوجانبه تاکید کردند. ترکیه تلاش‌های بسیاری برای نقش‌آفرینی کانونی در کریدورهای ابتکار «کمربند و راه» چین صورت داده است.

این کشور در تعاملی نزدیک با کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی و در پی اقناع آنان و دولت و شرکت‌های چینی برای بهره‌گیری بیشتر از کریدور فراخزر جهت انتقال کالا میان شرق و غرب است. این کریدور با کریدور چین-آسیای مرکزی-غرب آسیا که از ایران عبور می‌کند، در رقابت قرار می‌گیرد. برخلاف کریدور فراخزر، کریدور چین-آسیای مرکزی-غرب آسیا در سند جاده ابریشم نیز مورد تاکید قرار گرفته است. احتمالا نافرجامی برجام و ابهام گسترش یابنده در مورد اقتصاد سیاسی ایران، به ترکیه فرصت می‌دهد تا به کانون ترانزیتی در ابتکار «کمربند و راه» تبدیل شود.